Müalicəni Dəyişdirən Analiz: Genetik Testlərin Gözlənilməz Gücü
Xərçəng diaqnozu bir çox insan üçün çətin və qarışıq bir yolun başlanğıcıdır. Bu mərhələdə müalicə seçimlərinin çoxluğu və hansının daha uyğun olduğunu anlamaq çətin ola bilər. Məhz bu nöqtədə genetik testlər vacib rol oynayır. Onlar şişin “genetik kimliyini” göstərərək, müalicənin fərdiləşdirilməsinə imkan yaradır. Bəs bu testlərin nəticələri konkret olaraq müalicənizi necə dəyişir?
Genetik Test Nədir və Nəyi Aşkarlayır?
Genetik testlər şiş hüceyrələrində baş vermiş mutasiyaları, fuziyaları, amplifikasiyaları və epigenetik dəyişiklikləri müəyyən edir. Bu dəyişikliklər şişin:
- Nə qədər aqressiv olduğunu,
- Hansı dərmanlara cavab verəcəyini,
- Hədəfli və ya immunoterapiyaya uyğunluğunu,
- Müalicəyə müqavimət inkişaf etdirə biləcəyini göstərə bilər.
Testlər toxuma nümunəsindən (biopsiya) və ya qan nümunəsindən (likvid biopsiya) aparıla bilər.
Xərçəng diaqnozu bir çox insan üçün çətin və qarışıq bir yolun başlanğıcıdır. Bu mərhələdə müalicə seçimlərinin çoxluğu və hansının daha uyğun olduğunu anlamaq çətin ola bilər. Məhz bu nöqtədə genetik testlər vacib rol oynayır. Onlar şişin “genetik kimliyini” göstərərək, müalicənin fərdiləşdirilməsinə imkan yaradır. Bəs bu testlərin nəticələri konkret olaraq müalicənizi necə dəyişir?
Genetik Test Nədir və Nəyi Aşkarlayır?
Genetik testlər şiş hüceyrələrində baş vermiş mutasiyaları, fuziyaları, amplifikasiyaları və epigenetik dəyişiklikləri müəyyən edir. Bu dəyişikliklər şişin:
- Nə qədər aqressiv olduğunu,
- Hansı dərmanlara cavab verəcəyini,
- Hədəfli və ya immunoterapiyaya uyğunluğunu,
- Müalicəyə müqavimət inkişaf etdirə biləcəyini göstərə bilər.
Testlər toxuma nümunəsindən (biopsiya) və ya qan nümunəsindən (likvid biopsiya) aparıla bilər.
Genetik Testin Müalicəni Dəyişdirdiyi Hallara Nümunələr
🔹 Ağciyər Xərçəngi: EGFR, ALK, ROS1, MET
- EGFR mutasiyası varsa: osimertinib adlı hədəfli dərman verilir.
- ALK fuziyası varsa: alectinib və ya crizotinib üstünlük təşkil edir.
- Genetik dəyişiklik yoxdursa, klassik kimyaterapiya və immunoterapiya seçimləri qiymətləndirilir.
🔹 Kolorektal Xərçəng: KRAS, NRAS və BRAF
- KRAS və NRAS mutasiyası yoxdursa: cetuximab və panitumumab kimi anti-EGFR dərmanlar istifadə olunur.
- BRAF V600E mutasiyası varsa: BRAF inhibitorları əlavə edilir.
🔹 Süd Vəzi Xərçəngi: HER2, PIK3CA, BRCA
- HER2 pozitiv xəstələrdə: trastuzumab və pertuzumab istifadə olunur.
- BRCA mutasiyası varsa: PARP inhibitorları effektiv ola bilər.
🔹 Tiroid Xərçəngi və AML (Qan Xərçəngi)
- RET mutasiyası və ya fuziyası varsa: selpercatinib seçilə bilər.
- AML xəstəsində IDH1 və IDH2 mutasiyası varsa: ivosidenib və enasidenib hədəfli müalicə variantıdır.
Müalicə Seçimini Necə Dəyişir?
Genetik test nəticələri əsasında:
- Hədəfli Müalicə Verilə bilər:
Genetik dəyişiklik varsa, klassik kimyaterapiya yerinə müasir, hədəfli dərmanlar təyin olunur. - Təsirsiz Müalicədən Qaçılır:
Müəyyən mutasiya varsa, bəzən bəzi dərmanların faydasız olduğu bilinir və istifadə olunmur. - Təkrar Xəstəlik Riskinə Nəzarət edilir:
Bəzi genetik dəyişikliklər müalicəyə müqavimət göstərə bilər. Bu halda, xəstə daha yaxından izlənir və alternativ terapiyalar planlaşdırılır. - Kombinə Terapiyaya Yön Verilir:
Genetik analizlər əsasında bir neçə hədəfli dərmanın kombinasiyası seçilə bilər.
Hər Pasiyent Üçün Test Lazımdırmı?
Bütün xərçəng xəstələri üçün eyni testlər lazım deyil. Şişin növünə, mərhələsinə və histologiyasına görə hansı testin lazım olduğu onkoloq və genetik həkim tərəfindən qərar verilir. Lakin xüsusilə aşağıdakı hallarda genetik testlər tövsiyə olunur:
✅ Metastatik və ya yayılmış xəstəlikdə
✅ Klassik müalicəyə cavab alınmadıqda
✅ Gənc yaşda başlayan xərçənglərdə
✅ Nadir və ya genetik səbəbi güman edilən hallarda
✅ Eyni ailədə bir neçə xərçəng halı müşahidə olunursa
Afgen Genetik Diaqnoz Mərkəzində Yanaşmamız:
Afgen Genetik Diaqnoz Mərkəzində genetik test nəticələri yalnız texniki analizlərlə məhdudlaşmır. Aşağıdakı imkanlarla müalicəyə təsir edən real nəticə əldə edilir:
- EGFR, BRAF, KRAS, NRAS, HER2, ALK, ROS1, RET, IDH və daha bir çox testin həyata keçirilməsi
- Nəticələrin klinik şərhlə birlikdə təqdim edilməsi
- Hədəfli və immunoterapiya seçimlərinə yön verən analiz nəticələri

