Embrion Nədir?
Embrion Nədir?
Döllənmə sperma hüceyrəsinin yumurta hüceyrəsinə təbii yollarla və süni mayalanma yolu ilə daxil olması nəticəsində baş verir. Döllənmiş yumurtaya zigota deyilir. Zigota mitozu bölməklə hüceyrələrin sayını artırır. Bu dövrdən sonra, blastokist adlanan bu hüceyrə quruluşu, fallop borularından uterusa keçir. 5-ci həftədən etibarən embrional dövr başlayır. Embrion, yumurtanın döllənməsindən və döl dövründən əvvəl aralıq dövrünə aiddir. Bununla yanaşı, yumurtanın dölləndiyi andan döl dövrünə qədər olan mərhələ üçün embrion tərifindən də geniş istifadə olunur.
Embrionun ürək döyüntüsü 6-cı həftədən başlayır. 9-cu həftədə ayaq barmaqları, göz qapaqları və qulaqlar formalaşır. 11-ci həftədənetibarən təxminən 5 sm boyu olan körpəyə döl deyilir. Süni mayalanma müalicəsində həyata keçirilən embrion köçürmə, yumurta toplamaq adı verilən OPU əməliyyatından sonra 2-ci və 6-cı günlərdə edilir. Embrion keyfiyyəti köçürülmədən əvvəl müəyyən edilir. Embrion keyfiyyətinin əhəmiyyətinə keçməzdən əvvəl, “süni mayalanmada embrionun keyfiyyəti necə olmalıdır?” sualına cavab vermək lazımdır.
Döllənmə sperma hüceyrəsinin yumurta hüceyrəsinə təbii yollarla və süni mayalanma yolu ilə daxil olması nəticəsində baş verir. Döllənmiş yumurtaya zigota deyilir. Zigota mitozu bölməklə hüceyrələrin sayını artırır. Bu dövrdən sonra, blastokist adlanan bu hüceyrə quruluşu, fallop borularından uterusa keçir. 5-ci həftədən etibarən embrional dövr başlayır. Embrion, yumurtanın döllənməsindən və döl dövründən əvvəl aralıq dövrünə aiddir. Bununla yanaşı, yumurtanın dölləndiyi andan döl dövrünə qədər olan mərhələ üçün embrion tərifindən də geniş istifadə olunur.
Embrionun ürək döyüntüsü 6-cı həftədən başlayır. 9-cu həftədə ayaq barmaqları, göz qapaqları və qulaqlar formalaşır. 11-ci həftədənetibarən təxminən 5 sm boyu olan körpəyə döl deyilir. Süni mayalanma müalicəsində həyata keçirilən embrion köçürmə, yumurta toplamaq adı verilən OPU əməliyyatından sonra 2-ci və 6-cı günlərdə edilir. Embrion keyfiyyəti köçürülmədən əvvəl müəyyən edilir. Embrion keyfiyyətinin əhəmiyyətinə keçməzdən əvvəl, “süni mayalanmada embrionun keyfiyyəti necə olmalıdır?” sualına cavab vermək lazımdır.
Embrion Keyfiyyəti Necə Müəyyən Edilir?
Təbii yollarla hamiləlikalınmırsa, cütlüklər yardımçı reproduktiv süni mayalanma müalicəsinə müraciət edirlər. Bu müalicə üsulunda, qadından alınan yumurta və kişinin reproduktiv hüceyrələri yumurtaları dölləndirmək üçün laboratoriya şəraitində bir araya gətirilir. Laboratoriya şəraitində embrionlar 5 və ya 6 günə qədər böyüyə bilər. Bu müddətdə embrionların keyfiyyəti gündəlik qiymətləndirilir. Buna görə 3 gün və ya 6 günlük embrion keyfiyyəti kimi terminlər istifadə olunur.
Embrionların meydana gəlməsi ilə hər bir embrion köçürmə prosesinə qədər keyfiyyətinə görə təsnif edilir. Bu qiymətləndirmə zamanı embrionlar hüceyrələrin sayı, hüceyrələr arasındakı fərq, görünüş, diametr və hüceyrə qrupları kimi bir çox parametr üçün araşdırılır. Bu müddətdə, embrionun keyfiyyəti 5aa, 3bb, 4ab şəklində nömrələr və hərflərlə təsnif edilir. Bu dərəcələndirmə metodunda başda istifadə edilən rəqəm embrionun ölçüsünü təyin etmək üçündür.
Blastosist mərhələsində bir embrion 1 nömrə, son mərhələdəki embrion 6 sayı ilə təyin olunur. Buradakı rəqəm, embrionun tutulma ehtimalının yüksəkliyini deyil, inkişaf səviyyəsini göstərir. Təsnifatdan sonra, blastosist embrionun keyfiyyəti dərəcəli olaraq təyin olunur. “Embrionun keyfiyyəti necə başa düşülür?” və “Embrion keyfiyyəti blast nə deməkdir?” sualı bu şəkildə cavablandırıla bilər.
Embrion Keyfiyyəti Dərəcələri Nələrdir?
Embrionun keyfiyyət dərəcələndirilməsi üç fərqli parametrləri araşdıraraq aparılır. Embrionun böyüdülməsinə və hatching (qabıq xaricinə çıxma) vəziyyətinə görə təsnifatlandırma rəqəmlərlə edilir. Rəqəmin ardınca gələn ilk hərf daxili hüceyrə kütləsini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Rəqəmdən sonra ikinci hərf hüceyrənin qiymətləndirilməsini əks etdirir. Bu parametrlərin sonunda 3ab və ya 5aa kimi embrion keyfiyyət dərəcələri ortaya çıxır. Bu dəyərin başlanğıcındakı 1 sayı, erkən blastosist mərhələsini təmsil edir.
Blastosol, embrion həcminin yarısından az hissəsini tutur. Ən yüksək dəyər 6 fərqli bir dəyişiklik ilə qabıqdan və ya şişlərdən (yumurta membranını əhatə edən qabıqdan) tamamilə ayrılan Blastosistdir. Embrion dərəcəsini daha yaxşı başa düşmək üçün tez-tez soruşulan “4ab embrion keyfiyyəti nədir?” və ya “Embrionun keyfiyyəti 3bb deməkdir?” suallara fərdi cavab verilməlidir.
Embrion Keyfiyyəti 5aa Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 5aa; 5 nömrəsindən sonra daxili hüceyrə kütləsini qiymətləndirmək üçün istifadə olunan ilk hərf, blastosist isə şiş pellucidanın incə olduğu mərhələni təmsil edir, çox sayda sıx dolu hüceyrənin varlığını göstərir. Sondakı bir hərf, blastosisti əhatə edən çox sayda hüceyrənin bir-birinə möhkəm bağlı olduğunu göstərir. “Embrion keyfiyyəti 5aa nə deməkdir?” sualı bu şəkildə cavablandırıla bilər.
Embrion Keyfiyyəti 4ab Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 4ab blastosist, embrionun həcminin daha böyük və zona pellucida’nın daha incə olduğunu göstərir. 4 nömrəsindən sonra a hərfi çox sayda hüceyrənin varlığının, sonundakı b hərfi trofektektoderma hüceyrələrinin qiymətləndirilməsinə görə hüceyrələrin az olduğunun və epitelin sıx olmadığının işarəsidir.
Embrion Keyfiyyəti 3bb Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 3bb, blastosistin embrionu tamamilə əhatə etdiyini göstərir. Sonrakı b hərfi isə o deməkdir ki, müvafiq olaraq daxili hüceyrə kütləsində çox sayda hüceyrə var, lakin onlar sərbəst şəkildə qruplaşdırılıb və az sayda hüceyrə trofekektodermanın qiymətləndirilməsində boş epitelə malikdir. 3-cü keyfiyyətli bir embrion ilə hamilə qalanlar və b keyfiyyətli bir embrion ilə hamilə qalanlar həddindən artıq yüksəkdir. “Embrionun keyfiyyəti 2bb nə deməkdir?” sualı tez-tez soruşulur.
Embrion Keyfiyyəti 2bb Nə Deməkdir?
Embrionun blastosist mərhələsində embrion həcminin yarısını və ya az hissəsini əhatə etdiyini göstərir. Bu daxili hüceyrə kütləsində çox sayda hüceyrənin olduğunu və trofektekodermanın qiymətləndirilməsinə görə hüceyrələrin az olduğunu göstərir. Embrionun keyfiyyətini bildirən hərflərdən aa, bb ilə müqayisədə embrionun tutunma ehrimalının 3% – 5% daha çox olmasına işarədir. 2-ci dərəcəli bir embrion ilə hamilə qalanlar az hesab olunmayacaq qədər çoxdur və hətta 1 keyfiyyətli embrionun tutunma şansı da vardır. Başqa bir sual “Embrionun keyfiyyəti nədən asılıdır?” şəklindədir.
Embrion Keyfiyyəti Nəyə Bağlıdır?
Embrionun keyfiyyətsiz və ya keyfiyyətli olması laboratoriya istiliyi, rütubət, istifadə olunan cihazların xüsusiyyətləri kimi ətraf mühit amillərindən asılı olaraq dəyişə bilər. Embrionun inkişafına davam etdiyi mühit də onun fərqli bir keyfiyyətinə səbəb ola bilər. Buna görə süni mayalanma müalicəsində klinika seçimini düzgün etmək çox vacibdir. Blastosist embrionunun keyfiyyətinə təsir edən digər amil yumurta keyfiyyətidir. Buna görə yumurtaların keyfiyyətini artırmaq üçün ilk növbədə həkim konsultasiyası mütləqdir..
Həkim, embrionun keyfiyyətinə təsir edən amillər barədə şəxsə ətraflı məlumat verir. Yumurtanın və beləliklə embrionun keyfiyyətini artırmaq üçün mövsümi meyvə və tərəvəz istehlak etmək və balanslı bir pəhriz tövsiyə edilə bilər. “Keyfiyyətli bir embrion üçün nə yemək lazımdır?” və ya “Embrion keyfiyyəti necə inkişaf edir?” suallarınaa bu şəkildə cavab vermək olar.
Süni Mayalanmada Embrion İnkişafının Dayanması
Süni mayalanma müalicəsində embrion inkişafının dayanması, embriondakı bir xromosom pozğunluğuna səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə hamiləlik mümkün deyil. Ancaq süni mayalanma müalicəsində alınan yumurta və sperma ilə birdən çox embrion meydana gəldiyindən, tək bir embrionun inkişafının dayandırılması əsasən müalicə prosesinə təsir göstərmir. Digər tez-tez verilən sual “Embrionun keyfiyyəti dəyişirmi?” və ya “Niyə keyfiyyətli embrion tutmur?” şəklindədir.
Keyfiyyətli Embrion Niyə Tutmaz?
Keyfiyyətli embrionun tutunma şansı aşağı keyfiyyətli embriona görə daha yüksək olsa da bəzi hallarda embrion uşaqlığa tutunmaya bilir. Öncəliklə qadının daha əvvəldən keçirdiyi əməliyyatlar və ya abort kimi əməliyyatlar uşaqlıq içərisi toxumasında infeksiyaya və toxuma içərisində yapışıqlığa səbəb ola bilir. Bu kimi hallarda keyfiyyətli embrionun da tutunmamasına rast gəlinir
Təbii yollarla hamiləlikalınmırsa, cütlüklər yardımçı reproduktiv süni mayalanma müalicəsinə müraciət edirlər. Bu müalicə üsulunda, qadından alınan yumurta və kişinin reproduktiv hüceyrələri yumurtaları dölləndirmək üçün laboratoriya şəraitində bir araya gətirilir. Laboratoriya şəraitində embrionlar 5 və ya 6 günə qədər böyüyə bilər. Bu müddətdə embrionların keyfiyyəti gündəlik qiymətləndirilir. Buna görə 3 gün və ya 6 günlük embrion keyfiyyəti kimi terminlər istifadə olunur.
Embrionların meydana gəlməsi ilə hər bir embrion köçürmə prosesinə qədər keyfiyyətinə görə təsnif edilir. Bu qiymətləndirmə zamanı embrionlar hüceyrələrin sayı, hüceyrələr arasındakı fərq, görünüş, diametr və hüceyrə qrupları kimi bir çox parametr üçün araşdırılır. Bu müddətdə, embrionun keyfiyyəti 5aa, 3bb, 4ab şəklində nömrələr və hərflərlə təsnif edilir. Bu dərəcələndirmə metodunda başda istifadə edilən rəqəm embrionun ölçüsünü təyin etmək üçündür.
Blastosist mərhələsində bir embrion 1 nömrə, son mərhələdəki embrion 6 sayı ilə təyin olunur. Buradakı rəqəm, embrionun tutulma ehtimalının yüksəkliyini deyil, inkişaf səviyyəsini göstərir. Təsnifatdan sonra, blastosist embrionun keyfiyyəti dərəcəli olaraq təyin olunur. “Embrionun keyfiyyəti necə başa düşülür?” və “Embrion keyfiyyəti blast nə deməkdir?” sualı bu şəkildə cavablandırıla bilər.
Embrion Keyfiyyəti Dərəcələri Nələrdir?
Embrionun keyfiyyət dərəcələndirilməsi üç fərqli parametrləri araşdıraraq aparılır. Embrionun böyüdülməsinə və hatching (qabıq xaricinə çıxma) vəziyyətinə görə təsnifatlandırma rəqəmlərlə edilir. Rəqəmin ardınca gələn ilk hərf daxili hüceyrə kütləsini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Rəqəmdən sonra ikinci hərf hüceyrənin qiymətləndirilməsini əks etdirir. Bu parametrlərin sonunda 3ab və ya 5aa kimi embrion keyfiyyət dərəcələri ortaya çıxır. Bu dəyərin başlanğıcındakı 1 sayı, erkən blastosist mərhələsini təmsil edir.
Blastosol, embrion həcminin yarısından az hissəsini tutur. Ən yüksək dəyər 6 fərqli bir dəyişiklik ilə qabıqdan və ya şişlərdən (yumurta membranını əhatə edən qabıqdan) tamamilə ayrılan Blastosistdir. Embrion dərəcəsini daha yaxşı başa düşmək üçün tez-tez soruşulan “4ab embrion keyfiyyəti nədir?” və ya “Embrionun keyfiyyəti 3bb deməkdir?” suallara fərdi cavab verilməlidir.
Embrion Keyfiyyəti 5aa Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 5aa; 5 nömrəsindən sonra daxili hüceyrə kütləsini qiymətləndirmək üçün istifadə olunan ilk hərf, blastosist isə şiş pellucidanın incə olduğu mərhələni təmsil edir, çox sayda sıx dolu hüceyrənin varlığını göstərir. Sondakı bir hərf, blastosisti əhatə edən çox sayda hüceyrənin bir-birinə möhkəm bağlı olduğunu göstərir. “Embrion keyfiyyəti 5aa nə deməkdir?” sualı bu şəkildə cavablandırıla bilər.
Embrion Keyfiyyəti 4ab Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 4ab blastosist, embrionun həcminin daha böyük və zona pellucida’nın daha incə olduğunu göstərir. 4 nömrəsindən sonra a hərfi çox sayda hüceyrənin varlığının, sonundakı b hərfi trofektektoderma hüceyrələrinin qiymətləndirilməsinə görə hüceyrələrin az olduğunun və epitelin sıx olmadığının işarəsidir.
Embrion Keyfiyyəti 3bb Nə Deməkdir?
Embrion keyfiyyəti 3bb, blastosistin embrionu tamamilə əhatə etdiyini göstərir. Sonrakı b hərfi isə o deməkdir ki, müvafiq olaraq daxili hüceyrə kütləsində çox sayda hüceyrə var, lakin onlar sərbəst şəkildə qruplaşdırılıb və az sayda hüceyrə trofekektodermanın qiymətləndirilməsində boş epitelə malikdir. 3-cü keyfiyyətli bir embrion ilə hamilə qalanlar və b keyfiyyətli bir embrion ilə hamilə qalanlar həddindən artıq yüksəkdir. “Embrionun keyfiyyəti 2bb nə deməkdir?” sualı tez-tez soruşulur.
Embrion Keyfiyyəti 2bb Nə Deməkdir?
Embrionun blastosist mərhələsində embrion həcminin yarısını və ya az hissəsini əhatə etdiyini göstərir. Bu daxili hüceyrə kütləsində çox sayda hüceyrənin olduğunu və trofektekodermanın qiymətləndirilməsinə görə hüceyrələrin az olduğunu göstərir. Embrionun keyfiyyətini bildirən hərflərdən aa, bb ilə müqayisədə embrionun tutunma ehrimalının 3% – 5% daha çox olmasına işarədir. 2-ci dərəcəli bir embrion ilə hamilə qalanlar az hesab olunmayacaq qədər çoxdur və hətta 1 keyfiyyətli embrionun tutunma şansı da vardır. Başqa bir sual “Embrionun keyfiyyəti nədən asılıdır?” şəklindədir.
Embrion Keyfiyyəti Nəyə Bağlıdır?
Embrionun keyfiyyətsiz və ya keyfiyyətli olması laboratoriya istiliyi, rütubət, istifadə olunan cihazların xüsusiyyətləri kimi ətraf mühit amillərindən asılı olaraq dəyişə bilər. Embrionun inkişafına davam etdiyi mühit də onun fərqli bir keyfiyyətinə səbəb ola bilər. Buna görə süni mayalanma müalicəsində klinika seçimini düzgün etmək çox vacibdir. Blastosist embrionunun keyfiyyətinə təsir edən digər amil yumurta keyfiyyətidir. Buna görə yumurtaların keyfiyyətini artırmaq üçün ilk növbədə həkim konsultasiyası mütləqdir..
Həkim, embrionun keyfiyyətinə təsir edən amillər barədə şəxsə ətraflı məlumat verir. Yumurtanın və beləliklə embrionun keyfiyyətini artırmaq üçün mövsümi meyvə və tərəvəz istehlak etmək və balanslı bir pəhriz tövsiyə edilə bilər. “Keyfiyyətli bir embrion üçün nə yemək lazımdır?” və ya “Embrion keyfiyyəti necə inkişaf edir?” suallarınaa bu şəkildə cavab vermək olar.
Süni Mayalanmada Embrion İnkişafının Dayanması
Süni mayalanma müalicəsində embrion inkişafının dayanması, embriondakı bir xromosom pozğunluğuna səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə hamiləlik mümkün deyil. Ancaq süni mayalanma müalicəsində alınan yumurta və sperma ilə birdən çox embrion meydana gəldiyindən, tək bir embrionun inkişafının dayandırılması əsasən müalicə prosesinə təsir göstərmir. Digər tez-tez verilən sual “Embrionun keyfiyyəti dəyişirmi?” və ya “Niyə keyfiyyətli embrion tutmur?” şəklindədir.
Keyfiyyətli Embrion Niyə Tutmaz?
Keyfiyyətli embrionun tutunma şansı aşağı keyfiyyətli embriona görə daha yüksək olsa da bəzi hallarda embrion uşaqlığa tutunmaya bilir. Öncəliklə qadının daha əvvəldən keçirdiyi əməliyyatlar və ya abort kimi əməliyyatlar uşaqlıq içərisi toxumasında infeksiyaya və toxuma içərisində yapışıqlığa səbəb ola bilir. Bu kimi hallarda keyfiyyətli embrionun da tutunmamasına rast gəlinir
